مطالعه و پتروگرافی، ژئوشیمی، تحلیل و آنالیز جایگزینی دایک های موجود در کالدرای آتشفشان بیدخوان

آتشفشان بیدخوان یک استراتوولکان متعلق به میوسن است که در جنوب شرق ایران و جنوب غرب استان کرمان (جنوب شهرستان بردسیر)، در طول های جغرافیایی 56°, 20, 00" تا56°, 40, 00" و عرض های جغرافیایی 29°, 30, 00" تا 29°, 40, 00" قرار دارد. علاوه بر محصولات گدازه و پیروکلاستیک، دایک های شعاعی، حلقوی، پلاگ ها و توده نفوذی دگرسان شده مرکزی را می توان نام برد. بررسی پتروگرافی، ژئوشیمی، تحلیل و آنالیز جایگیری دایک ها، از اهداف اصلی این پژوهش می باشد. دایک های داسیتی، آندزیتی و تراکی آندزیتی سه گروه اصلی دایک های شناخته شده در بیدخوان هستند که پلاژیوکلاز، آمفیبول (هورنبلند)، میکا (بیوتیت)، آلکالی فلدسپار و پیروکسن به همراه کوارتز (در داسیت ها) کانی شناسی آنها را تشکیل می دهند. انواع بافت های موجود در این دایک ها شامل بافت پورفیری، گلومروپورفیری، جریانی، کریپتوکریستالین، خوردگی خلیجی در کوارتزها و در اغلب پلاژیوکلازها بافت های تعادلی، ناتعادلی (غربالی و غباری) و زونینگ دیده می شوند. این بافت ها بیانگر کاهش فشار، تغییرات فشار بخار آب (با توجه به کانی های آبدار،مانند آمفیبول و بیوتیت) و اختلاط ماگمایی در ماگمای تولید کننده دایک های بیدخوان می باشند. بر اساس داده های ژئوشیمی این دایک ها کالکوآلکالن پتاسیم دار تا کالکوآلکالن پتاسیم بالا(به دلیل حضور فلدسپات ها و کانی بیوتیت) و متاآلومینوس هستند. در نمودارهای تعیین سری ماگمایی، این دایک ها در محدوده کالکوآلکالن قرار گرفته که مخصوص زون های فرورانشی هستند. با توجه بهsr بالا(770-395ppm)و y<18ppm و yb<1/8ppm دارای آنومالی منفی ti و nb و ta و فاقد آنومالی eu هستند که مشخصه ترکیب آداکیتی دایک ها هستند. دایک های تراکی آندزیتی در شکستگی های جوان آتشفشان بیدخوان نفوذ کرده اند و نسبت به دایک های داسیتی (متعلق به قبل از برخورد)، در زمان بعد از خورد تشکیل شده اند. نتایج حاصل از بررسی عناصر اصلی و فرعی نشان می دهند که دایک های تراکی آندزیتی تفریق کمتری نسبت به دایک های داسیتی حاصل کرده اند. این نتیجه تائید کننده وجود نقطه ضعفی مانند گسل در بالای محفظه ماگمایی و صعود سریع ماگما می باشد که موقعیت قرار گیری دایک های تراکی آندزیتی در گسل های جوان منطقه نشان دهنده این امر است. قابل ذکر است که آلودگی و هضم مواد پوسته ای تاثیر بسزایی در تحول دایک های آتشفشان بیدخوان داشته است. مطالعات نشان می دهد که ماگمای اولیه دایک های بیدخوان احتمالا از یک گوشته شدیدا متاسوماتیزه، تفریق یافته اند.